تاملاتی پیرامون اندیشه ورزی معاصر مسلمین: بحران عقلانیت

author

  • دکتر فردین قریشی
Abstract:

این‎مقاله بدنبال یافتن پاسخ این پرسش است که متفکران جوامع اسلامی تا چه حدّی «درست» و «سنجیده» می‎اندیشند. از همین رو ابتدا معیار «درست و سنجیده اندیشی» مورد بررسی قرار گرفته است. این معیار ناظر بر «آزاد اندیشی» و «رهایی از قیمومت‎های مختلف» در مقام اندیشه‎ورزی است و راه تحقق آن «تجربه‎گرایی» و تکیه بر «داده‎های عینی» به عنوان مبنای داوری است. در واقع انسان اندیشه‎ورز در صورت محرومیت از این ویژگی به «بحران عقلانیت» گرفتار خواهد آمد و عقل او در شناخت واقعیات راه به خطا خواهد پیمود. بعد از روشن ساختن این معیار سعی شده است با استفاده توامان از روش قیاس و روش شبه آزمون، در خصوص شیوه اندیشه‎ورزی دسته‎های مختلف متفکران جوامع اسلامی که شامل سنت‎گرایان، تجددخواهان و نوگرایان دینی است، داوری شود. حاصل کار عبارت از این است که هر سه جریان فکری جهان اسلام با «درست و سنجیده‌اندیشی» فاصله دارند و به همین لحاظ در اسارت «بحران عقلانیت» قرار گرفته‎اند. از حیث میزان آسیب‎پذیری در برابر این بحران نیز سنت‎گرایی بیشترین میزان تأثر و نوگرایی دینی کمترین میزان تأثر را از خود نشان می‎دهد و جریان تجددخواهی نیز در مابین این دو قرار گرفته است

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی وحدت مسلمین در اندیشه سیاسی متفکران معاصر

در این رساله پرسش اصلی این است که وحدت مسلمین در اندیشه متفکران مسلمان معاصر چیست؟ د رفصل نخست، از کلیات و مقدمات تحقیق سخن به میان آمده، موضوع بیان سوال اصلی هدف تحقیق سابقه و ضرورت تحقیق فرضیه تحقیق شرح و توضیح داده شده است. در این فصل سوال اصلی به چهار سوال فرعی تقسیم شده که محتوای فصول بعدی را تشکیل داده است. در فصل دوم مبانی و ارکان وحدت مورد بحث قرار گرفته، مهم ترین آنها عبارت است از : 1-...

15 صفحه اول

اندیشه ورزی در استنباط فقه

کمال و سعادت بشری در گرو اندیشه و تعقل است و اندیشه‌ورزی، دعوت به تفکر و همچنین سلب محدودیت از عقل و اندیشه تعریف شده است. پرسش اصلی مقاله این خواهد بود که اسلام در تحقق این امر در مباحث اصول فقه (که علم استنباط فقه و یکی از منابع آن عقل است) برای اندیشه‌ورزی چه اعتباری قائل شده است؟ هدف این مقاله اثبات وجود اندیشه‌ورزی در حد متعالی عقلانی در اصول فقه است، چراکه اصول فقه؛ علم به قواعد عمومی و ع...

full text

عقلانیت مدرن و بحران فقه

امروزه و با تحولات دنیای جدید، پاره‌ای احکام فقهی در دوران معاصر (یا در برخی نقاط جغرافیایی) -  نه به این دلیل ‌که موضوع آنها منتفی شده، بلکه به سبب پیامدهای نامطلوبی که اجرای آنها به دنبال دارد -  قابل اجرا نیستند. از این مسئله گاه به «بحران فقه»  یاد می‌شود. از جمله راه‌کارهای پیشنهادی برای حل این - به ظاهر -بحران،بازسازی عقلانیت فقهی بر اساس عقلانیت مدرن است. این راه حل به سبب تعهدات شناخت‌ ...

full text

اعتبار عقلانیت آلن فرانکلین در برساخت‌گرایی معاصر

آلن فرانکلین[i] فیزیک‌دان و فیلسوف معاصری است که دربارة آزمایش‌های فیزیکی و برساخت‌گرایی اجتماعی موضع‌هایی نسبتاً افراطی در پیش گرفته است. او با ارائة مدلی که ما آن را عقلانیت عمل‌گرایانه می‌خوانیم قصد توجیه منطق علمی و امکان وقوع آزمایش‌های فیصله‌بخش را دارد. او می‌خواهد تز «احتمال وقوع» که یکی از اصول اساسی و مهم برساخت‌گرایی اجتماعی است را زیر سؤال ببرد. گرچه او از ارائة یک عقلانیت منحصر به ف...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 37  issue 1

pages  -

publication date 2007-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023